Regres ubezpieczeniowy – czym jest i jak się przed nim bronić?

Nawet w sytuacji, w której sprawca zdarzenia posiada polisę OC, może spotkać się z żądaniem od swojego ubezpieczyciela zwrotu wypłaconego odszkodowania. Powodów dla wszczęcia procesu regresowego może być wiele. Wyjaśniamy, czym dokładnie jest regres, w jakich sytuacjach może się pojawić i co zrobić, by uniknąć związanych z nim konsekwencji finansowych.

• SKORZYSTAJ Z POMOCY PRZY ODSZKODOWANIU

Na czym polega regres ubezpieczeniowy?

Regres ubezpieczeniowy to proces, który można nazwać również windykacyjnym. Podczas podjęcia działań związanych z regresem ubezpieczeniowym, towarzystwo ubezpieczeniowe bądź Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny może zwrócić się do sprawcy zdarzenia z żądaniem o zwrot całości lub części wypłaconego poszkodowanemu odszkodowania.

Regres z Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego

Zgodnie z przepisami ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, sprawca bez ważnego OC w momencie wyrządzenia szkody, jest zobowiązany do zwrotu wartości odszkodowania wypłaconego poszkodowanemu. UFG kontaktuje się zarówno z właścicielem nieubezpieczonego samochodu lub gospodarstwa rolnego, jak i samego sprawcy szkody, wskazując kwotę roszczenia.

Do spłaty zadłużenia nie są zobowiązane obie strony (sprawca i właściciel) jednocześnie. W sytuacji, gdy kierujący pojazdem dokona spłaty regresu ubezpieczeniowego w całości, z obowiązku zapłaty automatycznie zwalniany jest właściciel samochodu.

Regres w szkodach komunikacyjnych

Poza możliwością prowadzenia postępowania regresowego przez UFG w przypadku pojazdów bez ważnego OC, można się z nim spotkać także w szkodach zgłaszanych z OC i AC. W przypadku regresu ubezpieczeniowego z OC poszkodowany wystąpił z roszczeniem do ubezpieczyciela sprawcy. Polisa jest aktualna na dzień szkody, zatem odszkodowanie z OC sprawcy zostało wypłacone z jego ubezpieczenia. Doszło jednak do innych uchybień z winy ubezpieczonego. Zakład ubezpieczeniowy pojazdu sprawcy może rościć od niego zwrotu wypłaconej kwoty w takich sytuacjach jak między innymi:

• kierowca ubezpieczonego pojazdu zbiegł z miejsca zdarzenia,
• sprawcy był pod wpływem alkoholu lub innych środków odurzających,
• sprawcy pojazdu dokonał szkody z premedytacją,
• kierowca ubezpieczonego pojazdu nie posiadał uprawnień do jego kierowania.

Istnieje także możliwość otrzymania pisma związanego z regresem od towarzystwa ubezpieczeniowego poszkodowanego. Taka sytuacja wystąpi w momencie, w którym osoba, której wyrządzono szkodę, zgłosiła zdarzenie ze swojego AC. Ma taką możliwość, gdy ma duże trudności w porozumieniu się z ubezpieczycielem sprawcy. Postępowanie regresowe będzie kierowane w pierwszej kolejności do towarzystwa ubezpieczeń sprawcy. Jednak w okolicznościach wymienionych powyżej, koniecznością zwrotu kosztów zostanie obciążony kierujący pojazdem, bądź jego właściciel.

Regres w szkodach majątkowych

Regres nie dotyczy wyłącznie szkód komunikacyjnych. Można się z nim spotkać także w przypadku zalania mieszkania poszkodowanego przez mieszkającego wyżej sąsiada, który nie posiada polisy OC w życiu prywatnym. To także polisy rolne np. w przypadku braku obowiązkowego ubezpieczenia OC gospodarstwa rolnego. Regres może być kierowany do sprawcy zdarzenia lub właściciela mieszkania czy gospodarstwa, który posiada polisę aktualną OC. Może mieć to miejsce w następujących sytuacjach:

• szkoda wystąpiła na skutek poważnych uchybień,
• w chwili zdarzenia sprawca pozostawał pod wpływem alkoholu lub narkotyków,
• szkoda była spowodowana celowym działaniem.

Jakie są rodzaje regresu ubezpieczeniowego?

Poza możliwością wszczęcia postępowania regresowego w przypadku różnych polis i przedmiotów szkody, wyróżniane są także różne typy samego regresu.

Regres typowy

W regresie typowym, zwanym także właściwym, roszczenie zwrotu wypłaconej kwoty kierowane jest do bezpośredniego sprawcy zdarzenia będącego osobą trzecią. Przykładem postępowania regresu typowego jest zalanie mieszkania poszkodowanego przez sąsiada mieszkającego na górze. Poszkodowany zgłasza szkodę do swojego ubezpieczyciela, a ten wypłaca odszkodowania i kieruje proces windykacyjny do winnego zalaniu sąsiada. Podstawą prawną tego sposobu działania jest art. 828 kodeksu cywilnego.

Regres nietypowy

Regres nietypowy (niewłaściwy) odnosi się do postępowania wszczętego wobec samego ubezpieczonego. Towarzystwo ubezpieczeniowe kieruje więc roszczenie do swojego klienta, który posiada w nim polisę. Przykład: ubezpieczony w zakładzie ubezpieczeń A wyrządził szkodę na pojeździe ubezpieczonym w zakładzie B. Podczas zdarzenia był pod wpływem alkoholu. Odszkodowanie wypłaca ubezpieczyciel A, po czym kieruje do swojego klienta (kierującego w stanie nietrzeźwym) roszczenie o zwrot wypłaconego odszkodowania, w całości lub w części. Podstawą prawną jest art. 43 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych.

Jak uniknąć postępowania regresowego?

Podstawą uniknięcia konieczności dokonania zwrotu wypłaconego odszkodowania jest oczywiście posiadanie ubezpieczenia. Nie dotyczy to wyłącznie tych obowiązkowych jak OC rolnika czy OC pojazdu, ale także polis dobrowolnych. Choć nikt nie jest zobowiązany do ich posiadania, wykupienie ubezpieczenia takiego jak OC w życiu prywatnym do polisy majątkowej może skutecznie zabezpieczyć sprawcę. Może mieć także zastosowanie dla opiekuna zwierzęcia, które wyrządziło szkodę. Chroni go od konieczności ponoszenia dużych kosztów. Jeśli doszło do rozszczelnienia zaworu pod umywalką, na skutek czego sąsiadowi zalało sufit albo pies przebywający na posesji przeskoczył ogrodzenie i podrapał lakier czyjegoś samochodu, polisa OC w życiu prywatnym może pokryć koszty związane z usunięciem szkody.

Równie istotne jest odpowiednie zachowanie w przypadku wystąpienia zdarzenia, zarówno komunikacyjnego, jak i majątkowego:

• nie należy uciekać z miejsca zdarzenia i przyznać się do winy,
• nie należy kierować pojazdem bez odpowiednich uprawnień,
• nie należy wprowadzić pojazdu pod wpływem środków odurzających, psychoaktywnych, zastępczych zdefiniowanych przez przepisy o przeciwdziałaniu narkomanii lub alkoholu,
• nie należy dokonywać szkody z premedytacją. Najechanie na tył pojazdu nielubianego sąsiada czy podjudzenie zwierzęcia do jego zarysowania z łatwością zostanie wykryte w trakcie postępowania likwidacyjnego, czy to na skutek oględzin, czy relacji świadków.

Czy może zdarzyć się sytuacja, w której rozpoczęcie postępowania regresowego jest niemożliwe?

Nie w każdym przypadku ubezpieczyciel ma możliwość wystąpienia z regresem. Towarzystwo ubezpieczeniowe nie może wystosować regresu ubezpieczeniowego w takich sytuacjach jak:

• pojazd prowadziła osoba nieposiadająca uprawnień, jednak celem ratowania ludzkiego życia bądź mienia,
• sprawca zdarzenia jest osoba stanowiącą z poszkodowanym wspólne gospodarstwo domowe (z wyjątkiem sytuacji, w których wyrządziła szkodę z premedytacją).

Czy można się odwołać od regresu ubezpieczeniowego?

Zdarzają się sytuacje, w których sprawca zdarzenia jest pewien, że regres jest niezasadny. To na przykład:

• opóźnienie w przekazaniu informacji o przedłużeniu bądź wykupieniu polisy OC do UFG przez zakład ubezpieczeń, sprawca w rzeczywistości posiadał aktualne ubezpieczenie,
• w mieszkaniu osoby obarczonej postępowaniem regresowym nie doszło do żadnego wycieku, odpowiedzialnym za zdarzenie może być inny mieszkaniec lub sama administracja budynku.

Może się również zdarzyć, że poszkodowany poinformuje zakład ubezpieczeń o ucieczce sprawcy z miejsca zdarzenia. W rzeczywistości obie strony „dogadały się” w momencie wystąpienia szkody, a poszkodowany próbuje wyłudzić dodatkową kwotę od ubezpieczyciela. W takich sytuacjach w interesie sprawcy jest spisanie porozumienia w sprawie szkody.

Niezależnie od przyczyny, osoba obciążona regresem ubezpieczeniowym z OC, przez UFG czy każdą inną drogą, może odwoływać się od konieczności zapłaty. Ma prawo do złożenia wniosku o całkowite umorzenie postępowania, a więc zdjęcie odpowiedzialności za szkodę z jego osoby.

Częściowe umorzenie regresu bądź rozłożenie wierzytelności na raty

Możliwość odwołania się od postępowania regresowego przysługuje także osobom, które przyznają się do winy, jednak z pewnych względów nie mają możliwości pokrycia kosztów w całości. To między innymi:

• trudna sytuacja materialna oraz brak wartościowych przedmiotów możliwych do przekazania na poczet wierzytelności,
• niskie dochody sprawcy, posiadane innych wierzytelności zajmujących dużą część wynagrodzenia czy konieczność utrzymania kilku osób niezdolnych do pracy ze względu na wiek bądź zdrowie,
• zmaganie się z ciężką chorobę przewlekłą, która wymaga dużego wkładu finansowego czy sprawowanie opieki i utrzymywania ciężko chorej osoby niezdolnej do świadczenia pracy.

„Trudna sytuacja” to określenie, które nierzadko nie wpisuje się w konkretne ramy. Każda jest rozpatrywana indywidualnie. Mając poczucie, że z jakiegokolwiek powodu osoba obciążona regresem nie ma możliwości jego jednorazowej bądź pełnej spłaty, może wystosować wniosek o:

• całkowite umorzenie regresu ubezpieczeniowego,
• częściowe umorzenie regresu, a więc zmniejszenie koniecznej do zapłaty kwoty,
• odroczenie terminu spłaty należności,
• rozłożenie wskazanej kwoty roszczenia na raty.

Nie poczuwam się do winy lub nie jestem w stanie spłacić wierzytelności – czy muszę występować z wnioskiem?

Brak wystosowania odpowiedniego wniosku do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego lub towarzystwa ubezpieczeń, które prowadzi postępowanie regresowe, nie oznacza jego automatycznego umorzenia. Nie można się także spodziewać, że przez kilka miesięcy będzie możliwość ignorowania przychodzących pism i spłaty „kiedy przyjdzie lepszy czas”. UFG lub ubezpieczyciel będą oczekiwać na spłatę regresu lub jakąkolwiek reakcję przez 30 dni od momentu dostarczenia wezwania. Jeśli po tym terminie osoba zobowiązana do spłaty roszczenia nie zgłosi się z wnioskiem o jego umorzenie czy rozłożenie na raty, sprawa zostanie skierowana na drogę postępowania sądowego. Wówczas winny zdarzenia nie tylko będzie sądownie zobowiązany do zapłaty, ale zostanie również obciążony kosztami postępowania i ewentualnymi odsetkami za opóźnienie.

Jak powinno wyglądać odwołanie od regresu ubezpieczeniowego?

W przypadku postępowania prowadzonego przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, wzór odwołania można odnaleźć na stronie UFG. Podobnie jest w przypadku niektórych zakładów ubezpieczeń. Jeśli takowy wzór nie jest dostępny, warto skontaktować się z samym wierzycielem i samodzielnie dopytać, jakie dokładnie informacje powinny się w danym wniosku znaleźć. Z pewnością warto przygotować dokładny opis sytuacji życiowej, materialnej bądź majątkowej, a więc szczegółowo objaśnić powód, dla którego kierowana jest prośba.

Niezbędne będą także dokumenty potwierdzające zaistniałą sytuację. Zaświadczenie o statusie osoby bezrobotnej, o dochodach, pisma potwierdzające prowadzenie innych wierzytelności czy opis choroby wraz z przebiegiem leczenia. Taka dokumentacja dowiedzie trudnej sytuacji finansowej czy życiowej. Aby jednak mieć pewność, że przygotowany wniosek jest kompletny, najlepiej skontaktować się z zakładem ubezpieczeń i zapytać, jakie dokumenty będą potrzebne.

Jakie są terminy przedawnienie regresu ubezpieczeniowego? Kiedy regres się przedawni?

Często słyszy się o przedawnieniu konieczności zapłaty za mandat będący skutkiem przemieszczania się komunikacją miejską bez ważnego biletu czy raty abonamentowej. Czy podobna sytuacja może mieć w miejsce w przypadku regresu ubezpieczeniowego z OC, UFG bądź AC? Tak, zarówno w przypadku regresu typowego, jak i nietypowego. Ogólnym terminem przedawnienia się sprawy regresowej są 3 lata od momentu skierowania roszczenia – taki sam jak w przypadku przedawnienia roszczeń o uzyskanie odszkodowania. Wskażmy jednak ten termin na przykładach regresu:

• w przypadku regresu prowadzonego przez UFG, okres ten określa art. 110 ust. 4 ustawy. Zgodnie z nim roszczenie przedawnia się na zasadach określonych przez Kodeks Cywilny. Następuje to jednak nie wcześniej niż z upływem 3 lat,
• w przypadku regresu typowego, przedawnienie następuje po upływie 3 lat,
• w przypadku regresu nietypowego, przedawnienie określa art. 118 k.c. i roszczenie przedawni się po 3 latach od daty wypłacenia odszkodowania. Jego bieg może zostać przerwany przez inne wnioski, np. pozew złożony na rzecz towarzystwa ubezpieczeniowego.