Kolizja z samochodem uprzywilejowanym (np. karetką, radiowozem) – kto ponosi odpowiedzialność?

Co to jest pojazd uprzywilejowany?

O tym, czym jest pojazd uprzywilejowany, stanowi art. 53 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym.

Definiuje go jako:

• pojazd emitujący niebieskie sygnały świetlne oraz sygnały dźwiękowe o zmiennym tonie,
• pojazd z włączonymi światłami mijania lub drogowymi,
• pojazd biorący udział w zadaniu służbowym (pościg, ratunek, interwencja).

Przykładami pojazdów uprzywilejowanych są: karetki pogotowia, radiowozy, wozy straży pożarnej, pojazdy SOP, kolumny rządowe.

Jakie obowiązki ma kierowca pojazdu uprzywilejowanego?

Pojazdy uprzywilejowane mogą łamać niektóre przepisy ruchu drogowego, np. przejeżdżać na czerwonym świetle, przekraczać prędkość, parkować na zakazach itp.

Muszą natomiast zachować szczególną ostrożność i poruszać się tak, aby nie stwarzać potencjalnego niebezpieczeństwa dla innych uczestników ruchu drogowego.

W przypadku, gdy dojdzie do kolizji drogowej, kierowca np. pogotowia ratunkowego musi udowodnić, że zachował wszelkie środki ostrożności.

Jakie obowiązki ma kierowca “zwykłego” pojazdu?

Na każdym z uczestników ruchu drogowego spoczywają obowiązki:

• według art. 9 i 53 ustawy PRD – ustąpienia pierwszeństwa pojazdom uprzywilejowanym,
• umożliwienia przejazdu, np. poprzez zjechanie na pobocze (korytarz życia).

Ponadto każdy kierowca słysząc sygnał zbliżającego się pojazdu uprzewilejowanego powienien:

• zachować spokój oraz sprawdzić kierunek, z którego nadjeżdża pojazd uprzywilejowany, aby odpowiednio przygotować się do jego przejazdu
• zachować bezpieczną odległość od pozostałych uczestników ruchu, aby powrót na swój pierwotny tor jazdy przebiegł płynnie i bezpieczenie

Niezastosowanie się do powyższych zaleceń uznawane jest za wykroczenie. Stanowi o tym art. 97 KW i przewiduje następujące kary:

• mandat do 500 zł,
• 8 punktów karnych,
• odpowiedzialność karną w przypadku spowodowania wypadku.

Kto ponosi winę za szkodę komunikacyjną?

Tę kwestię ustala policja lub sąd. Jest to zależne od wielu czynników – od okoliczności zdarzenia po przestrzeganie prawa, zarówno przez pojazd uprzywilejowany, jak i cywilny. Pojazdy uprzywilejowane korzystają z prawa pierwszeństwa, ale tylko i wyłącznie z zachowaniem szczególnej ostrożności i po warunkiem poruszania się z włączonymi sygnałami świetlnymi oraz dzwiękowymi.

Choć przejazd np. na czerwonym świetle trwa ułamek sekundy, kierowca nie może stwarzać zagrożenia, a inni kierowcy muszą mu umożliwić taki przejazd.

W przypadku, gdy kierowca nie dostosuje się do obowiązku umożliwienia przejazdu pojazdowi uprzywilejowanemu (jeśli ma włączone sygnały dźwiękowe i świetlne), grozi mu odpowiedzialność cywilna i karna, jeśli dojdzie do zdarzenia drogowego.

Jeśli np. policja nie ma włączonych sygnałów dźwiękowych i świetlnych i dojdzie do kolizji, gdyż poruszała się w sposób, który zagrażał innym uczestnikom ruchu drogowego, może zostać uznana za winną.

Współwina – to sytuacja, w której zarówno pojazd cywilny, jak i uprzywilejowany przyczynili się do szkody komunikacyjnej.

Co robić po kolizji z pojazdem uprzywilejowanym?

Każda kolizja to stresujące wydarzenie. Warto zwrócić uwagę, iż podczas takiej stłuczki procedury są nieco inne – przedstawiamy je zarówno z perspektywy poszkodowanego, jak i sprawcy.

Gdy jesteś poszkodowany:

• zabezpiecz miejsce zdarzenia poprzez zapalenie świateł awaryjnych i ustawienie trójkąta. Jeżeli są ranni – wezwij pogotowie,
• obowiązkowo wezwij policję – oficjalny protokół z miejsca zdarzenia jest konieczny do wypłaty odszkodowania. Oświadczenie sprawcy nie wystarczy,
• udokumentuj przebieg zdarzenia fotograficznie oraz spisz dane świadków,
• pojazdy uprzywilejowane posiadają OC, więc kolejnym etapem jest zgłoszenie szkody do ubezpieczyciela,
• jeżeli nie masz pewności, czy przyznane odszkodowanie jest odpowiednie – skonsultuj temat z kancelarią odszkodowawczą, aby uzyskać pomoc przy odszkodowaniu.

Gdy jesteś sprawcą:

• koniecznie pozostań na miejscu zdarzenia. Ucieczka grozi karą pozbawienia wolności do 3 lat – stanowi o tym art. 178 §1 Kodeksu karnego,
• w przypadku rannych – wezwij pogotowie, ale również obligatoryjnie policję, która zbada okoliczności zdarzenia i sporządzi protokół. Protokół ten potwierdzi m.in., czy pojazd faktycznie był uprzywilejowany (czy posiadał uruchomione sygnały świetlne i dźwiękowe – orzecznictwo: SN w wyroku z 14.03.2002 r., II CKN 364/00 – pojazd bez włączonych sygnałów nie korzysta z uprawnień),
• w związku z powyższym nie musisz przyznawać się do winy na miejscu. Sąd oraz policja mogą zadecydować o winie którejś ze stron, a pochopne przyznanie się do winy może pogorszyć sytuację,
• nawet jeśli okoliczności zdarzenia nie są jeszcze do końca zbadane, masz obowiązek zgłosić szkodę do swojego ubezpieczyciela OC w terminie 7 dni,
• udokumentuj przebieg zdarzenia fotograficznie oraz spisz dane świadków.

Przykład

Pan Tobiasz, jadąc przez skrzyżowanie na zielonym świetle, został uderzony przez karetkę pogotowia. Pogotowie miało włączone sygnały świetlne, ale nie dźwiękowe. Sprawa trafiła do sądu, gdzie zapadł wyrok o winie kierowcy karetki. Pan Tobiasz zgłosił szkodę do ubezpieczyciela OC karetki i otrzymał odszkodowanie.

Podsumowanie

Kolizja z pojazdem uprzywilejowanym różni się od „standardowej” kolizji i ustalenie sprawcy jest zwykle trudniejsze z punktu widzenia prawa. Każda taka sprawa powinna być rozpatrywana zarówno przez policję, jak i sąd.

Kluczowe są okoliczności zdarzenia oraz spełnienie wymogów co do uprzywilejowania pojazdu. Kierowcy karetek, radiowozów i wozów strażackich nie są „ponad prawem” i również mogą ponosić odpowiedzialność za szkodę.

W razie jakichkolwiek wątpliwości skorzystaj z pomocy prawnej lub skonsultuj się z kancelarią odszkodowawczą.